کد مطلب:28146 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:122
2. او به احتمال فراوان، فردی «غالی» بوده است. 3. وی پیروانی داشته كه پس از وی نیز از عقیده خود دست نكشیده اند. 4. هیچ گزارش مقبولی درباره رویارویی او با عثمان و برانگیختن مردم بر ضدّ خلیفه از سوی وی، در دست نیست و گزارش ها، یكسر به سیف بن عمرِ دروغپرداز، منتهی می شوند. 5. سیف بن عمر، چهره ای دروغپرداز، افسانه ساز و غیر معتمد است و منابع علم رجال، به صراحت، او را «كذّاب» دانسته اند. 6. هیچ یك از گزارشگران حوادث سال های 30 تا 36 هجری، از گروه سبائیان نام نبرده اند. 7. نقش افسانه ای عبد اللَّه بن سبا، كه از گزارش های سیف بن عمر به دست می آید، بی گمانْ كذب محض است. 8. رهبری عبد اللَّه بن سبا در جریان قتل عثمان و نیز اثرپذیری صحابیان و دیگر مسلمانان از او، كذب محض است و چنانچه مورّخان معتبر نیز آن را گزارش می كردند، توجّه به واقعیّت جامعه اسلامی آن روز و شخصیّت های برجسته صحابی، در استواری آن گزارش ها تردید ایجاد می كرد. 9. گفتیم كه سیف بن عمر، بر اساس گزارش رجالیان، مطعون و دروغپرداز است. اكنون می افزاییم كه اگر سیف، چهره ای مقبول نیز می داشت، این گزارش ها به لحاظ نقد محتوایی، پذیرفتنی نبودند. طرح جریان ها در این گزارش ها به حدّی خام و نسنجیده است كه هیچ مورّخ و حتّی انسان معمولی ای نیز نمی تواند آنها را بپذیرد. نكته دیگر این كه این گزارش ها، از وی چهره ای برجسته و تأثیرگذار ساخته اند؛ امّا گاه رفتارهای وی را به گونه ای رقم زده اند كه انسان معمولی نیز آن چنان نمی كند، تا چه رسد به یك چهره با شعور سیاسی و برجسته! 10. به هر حال، به نظر می رسد كه دو دیدگاه كاملاً متضاد در دو سوی افراط و تفریط، پذیرفتنی نیستند؛ یعنی نه نقش آفرینی شگفت عبد اللَّه بن سبا پذیرفتنی است و نه موهوم بودن او. او فردی است معمولی و شاید با دیدگاهی غلوآمیز. یادآوری می كنیم كه علّامه عسكری به وجود این نقل ها توجّه داشته است؛ چرا كه این نقل ها را مطرح و درباره آنها بحث كرده و سپس به نااستواری آنها رسیده است. اكنون، مجال مناقشه در آن بحث ها نیست. به پندار ما، دلالت نقل ها بر وجود «ابن سبا» حتمی است؛ امّا تنها در همین حد، یعنی در حدّ یك شهروند عادی، همانند دیگر كسانی كه در جامعه اسلامی زندگی می كرده اند.
1. با توجّه به منابع موجود، در میان اصحاب امام علی علیه السلام فردی به نام عبد اللَّه بن سبا بوده است.